KIN

ระบบประสาทเป็นเครือข่ายของเซลล์ที่ทำหน้าที่ส่งสัญญาณไปทั่วร่างกาย ระบบประสาทมีหน้าที่รับผิดชอบในการควบคุมการทำงานของร่างกายทั้งหมด ตั้งแต่การเต้นของหัวใจไปจนถึงการหายใจ ระบบประสาทยังมีหน้าที่รับผิดชอบในการรับรู้ความรู้สึกต่างๆ เช่น การมองเห็น การได้ยิน การดมกลิ่น การรับรส และการสัมผัส

ระบบประสาท (Nervous system)

  เป็นระบบที่ควบคุมการทำหน้าที่ของทุกระบบในร่างกาย  ทำให้ร่างกายสามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มาจากภายนอก โดยประกอบด้วยอวัยวะ คือ สมอง (Brain)  สมองเล็ก (Cerebellum) เส้นประสาท (Nerves)  ไขสันหลัง (Spinal Cord)  ตา (Eyes)  หู (Ears) มีโครงสร้างพื้นฐานจากเซลล์ประสาทซึ่งทํางานในลักษณะเป็นเส้นทางให้กระแสประสาทวิ่งไปเหมือนสายไฟฟ้าเป็นทางให้ไฟฟ้าวิ่งไป ตัวเซลล์ มีนิวเคลียสเหมือนเซลล์ทั่วไป แต่มีตัวเซลล์ (Axon) ยาวเหมือนสายไฟฟ้าที่มีปลอกประสาทหุ้ม และมีกิ่งก้าน (Dendrite) จํานวนมากเพื่อเอากระแสประสาทไปส่งยังเป้าหมายต่างๆ การส่งผ่าน กระแสประสาทจากเซลล์หนึ่งไปยังอีกเซลล์หนึ่งต้องทําผ่าน

   ปุ่มปลายประสาท (Synapse) ซึ่งอาศัยสารเคมีหรือฮอร์โมน เชื่อมต่อ (Neurotransmitter) วิ่งผ่านปุ่มปลายประสาท ไปกระตุ้นให้เกิดกระแสประสาทที่อีกเซลล์หนึ่ง สารเคมีและ ฮอร์โมนเหล่านี้เป็นช่องทางให้วงการแพทย์ผลิตยาเลียนแบบเพื่อให้ไปออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทได้

ระบบประสาทแบ่งออกเป็น 2 ระบบย่อย คือ

การทํางาน เรียนรู้ จดจํา และกลั่นกรองเอาอารมณ์ที่เป็นผลเสียทิ้งออกไปของสมองมีความแนบแน่นกับคุณภาพของการนอนหลับ กล่าวคือหากนอนหลับ ได้ไม่ลึก สมองจะสูญเสียความสามารถในการเรียนรู้ จดจํา และหากการนอนหลับ ถูกกดให้มีระยะหลับฝัน (REM sleep) ลดน้อยลง เช่น ถูกกดด้วยยา จะทําให้สมอง สูญเสียความสามารถในการรับมือกับอารมณ์ลบเมื่อตื่นแล้ว

   ระบบประสาทอัตโนมัตินี้แบ่งการทํางานออกเป็น 2 ซีก คือ ซีกเร่ง (Sympathetic) และ ซีกหน่วง (Parasympathetic) ระบบประสาทอัตโนมัติควบคุมการทํางานของอวัยวะภายในของ ร่างกายทั้งหมด นั่นคือควบคุมระบบอวัยวะทั้ง 12 ระบบด้วย และเป็นระบบที่บริหารการตอบสนองต่อ ภาวะคุกคาม (Stressors) เมื่อมีสิ่งคุกคาม ระบบประสาท อัตโนมัติจะเตรียมร่างกายไว้พร้อมสําหรับการเผชิญภาวะคุกคามว่าจะสู้หรือจะหนี ซึ่งเรียกภาวะนี้ว่าความเครียด (Stress) การอยู่ในความเครียดระยะสั้นเป็นผลดีที่ช่วย กระตุ้นให้ระบบของร่างกายเกิดควากระฉับกระเฉง แต่ หากอยู่ในความเครียดเรื้อรังจะเกิดผลเสียจากการที่ ความเครียดลดการทํางานของเซลล์ภูมิคุ้มกัน ทําให้ ร่างกายป่วยง่าย ติดเชื้อง่าย และเป็นมะเร็งง่าย

(ขอบคุณข้อมูลจาก : นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์ และพญ.พิจิกา วัชราภิชาต, 2566, “Healthy Life Bible คัมภีร์สุขภาพดี สุขภาพดีได้ง่าย ๆ ด้วยตัวเอง”, หน้า 272-273)

ระบบประสาทเป็นระบบที่ซับซ้อน และมีบทบาทสำคัญในการควบคุมการทำงานของร่างกาย หากระบบประสาทเกิดความเสียหาย อาจส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพต่างๆ ได้ เช่น อัมพฤกษ์ อัมพาต โรคลมชัก และโรคพาร์กินสัน หากไม่อยากเป็นโรคดังกล่าวควรดูแล และบำรุงระบบประสาทให้ดี และดูแลอย่างสม่ำเสมอ มีวิธีอะไรดูแลยังไงบ้างไปดูกัน

การดูแลระบบประสาท

มีหลายวิธีที่สามารถช่วยดูแลระบบประสาทให้มีสุขภาพดี ได้แก่

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อระบบประสาท เช่น ปลา ผัก ผลไม้ และธัญพืช
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
• หลีกเลี่ยงความเครียด
• หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์