โรคหลอดเลือดสมองเบื้องต้นที่ควรรู้ ?

โรคหลอดเลือดสมอง (STROKE) คือ โรคที่มักพบได้บ่อย มีความรุนแรงและ เกิดอย่างรวดเร็ว เฉียบพลัน ซึ่งโรคหลอดเลือดสมองนั้นมีความสำคัญถึงระดับโลก ทั้งนี้โรคหลอดเลือดสมองยังมีอัตราเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นการรับรู้ถึงความสำคัญ อาการแสดงและการจัดการของโรคหลอดเลือดสมองจึงมีความสำคัญอย่างมาก เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาได้เร็วที่สุด เพื่อลดความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองได้มากที่สุด

อาการที่ควรพาไปหาหมอคืออะไร

F.A.S.T เป็นอักษรย่อที่มีการใช้อย่างแพร่หลายและเป็นสากลมากที่สุด เพื่อการประเมิณอาการแสดงที่เกิดจากโรคหลอดเลือดสมอง โดย F.A.S.T มาจาก ใบหน้าเบี้ยว (Facial drooping) แขนอ่อนแรง (Arm weakness) ลิ้นแข็ง พูดไม่ชัด พูดลำบาก (Speech) และ สุดท้ายคือเวลา (Time) ควรไปโรงพยาบาลภายใน 4.5 ชั่วโมง

แต่ปัจจุบันได้มีการเพิ่มอาการที่ควรระวังหรือควรสังเกตเพิ่มขึ้นและที่มีการใช้อย่างแพร่หลายในปัจจุบันเพิ่มขึ้นคือ B.E.F.A.S.T กล่าวคือมีตัวย่อ B และ E ขึ้นมาเพิ่มเติมอีก 2 ตัวอักษร โดยมีการนิยามแต่ละตัวดังต่อไปนี้

(B) Balance คือ มีปัญหาการทรงตัวและการทำงานแบบประสานสัมพันธุ์
(E) Eyes คือ มีอาการมองเห็นภาพไม่ชัด หรือ เห็นภาพซ้อน ซึ่งสามารถเกิดได้ข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
(F) Face คือ มีอาการหน้าเบี้ยว ซึ่งสามารถทดสองโดยให้ผู้ป่วยลองยิ้ม
(A) Arm คือ มีอาการอ่อนแรงของแขนข้างใดข้างหนี่ง
(S) Speech คือ มีอาการพูดไม่ชัด พูดลำบาก ซึ่งสามารถทดสอบโดยให้ผู้ป่วยลองพูดประโยคสั้นๆ
(T) Time คือ หากพบอาการเหล่าหนี้ ควรโทร 1669 ทันทีเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาให้เร็วที่สุด

ความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองนั้นเกิดขึ้นได้จากหลายปัจจัย 1 ในปัจจัยเหล่านั้นคือระยะเวลาที่เร็วที่สุดที่สามารถไปหาหมอได้ เพื่อลดโอกาสในการเกิดการสูญเสียเซลล์สมองให้ได้มากที่สุด

ปัจจัยที่ส่งเสริมให้เกิด โรคหลอดเลือดสมอง มีอะไรบ้าง?

ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองนั้นสามารถแบ่งได้เป็น ปัจจัยที่สามารถควบคุมได้ด้วยตัวเอง ปัจจัยที่ควบคุมได้จากพฤติกรรมและปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมไม่ได้

ปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมไม่ได้

อายุ การเกิดโรคหลอดเลือดสมองมักสัมพันธ์ กับการเพิ่มขึ้นของอายุ
มีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคหลอดเลือดสมอง
ชาติพันธิ์หรือสีผิว
เพศ โดยเพศหญิงมีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดสมองมากกว่าและมีโอการเสียชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองมากกว่าผู้ชาย
เคยมีประวัติเคยเป็นโรคหลอดเลือดสมองหรือเคยเป็นภาวะสมองขาดเลือดชั่วขณะ

ปัจจัยที่สามารถควบคุมได้ด้วยตัวเอง

ความดันโลหิตสูง
เบาหวาน
คอเลสเตอรอล
โรคหัวใจ

ปัจจัยที่ควบคุมได้จากพฤติกรรม

การสูบบุหรี่
การควบคุมอาหาร
การออกกำลังกาย
การควบคุมน้ำหนัก

มารู้จักกับ 3-6 เดือนที่แสนสำคัญ หรือที่เรียกว่า Golden period

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ stroke นั้นเกิดจากการตีบ แตก ตัน ของเส้นเหลือดสมอง ดังนั้นเมื่อเกิดรอยโรคหลอดเลือดสมองทำให้เกิดการสูญเสียเซลล์สมองในบริเวณที่เกิดรอยโรคนั้นๆ ช่วงเวลาที่สำคัญที่สุด (Golden period) ที่เหมาะแก่การฟื้นฟูผู้ป่วยคือ 3-6 เดือนแรกหลังเกิดโรค เนื่องจากเป็นช่วงเวลาที่สมองจะฟื้นตัว ดังนั้นระยะเวลาดังกล่าวจึงมีความสำคัญเป็นอย่างมากที่ผู้ป่วยควรทำกายภาพบำบัดอย่างต่อเนื่องและนักกายภาพควรฝึกให้ผู้ป่วยเรียนรู้การเคลื่อนไหวให้ใหม่เพื่อให้สมองเกิดการสร้างโครงข่ายการเรียนรู้ใหม่ของเซลล์สมองเพื่อฟื้นฟูส่วนที่บาดเจ็บและให้เซลล์สมองตำแหน่งใกล้เคียงทำงานชดเชยส่วนที่สูญเสยไปให้ได้มากที่สุด