กล้ามเนื้อเสื่อมชะลอได้! ด้วยการกินตามโภชนาการ

กล้ามเนื้อเสื่อมชะลอได้! ด้วยการกินตามโภชนาการ

การรักษามวลกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุ ปัญหาที่ต้องให้ความสำคัญ

การรักษามวลกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุเป็นกุญแจสำคัญในการมีคุณภาพชีวิตที่ดีและการใช้ชีวิตอิสระ ในปี พ.ศ. 2567 ประเทศไทยมีผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) ประมาณ 13.45 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 20.7 ของประชากรทั้งหมด

ทำไมกล้ามเนื้อถึงสำคัญสำหรับผู้สูงอายุ

เมื่ออายุมากขึ้น มวลกล้ามเนื้อจะเริ่มสลายมากกว่าสร้าง โดยเฉพาะในช่วงวัย 40-80 ปี ที่มวลกล้ามเนื้ออาจหายไปถึง 1 ใน 3 การมีกล้ามเนื้อที่แข็งแรงส่งผลต่อ

• การมีภูมิคุ้มกันที่ดี

• การทรงตัวที่มั่นคง

• การป้องกันการหกล้ม

• การใช้ชีวิตที่ราบรื่น

สัญญาณเตือนภาวะกล้ามเนื้อเสื่อมในผู้สูงอายุ

ระวังสัญญาณเตือนเหล่านี้

• แขนลีบ ขาลีบ

• ลุกนั่งลำบาก

• ทรงตัวไม่ดี

• หกล้มบ่อย

• น้ำหนักลดลงโดยไม่ตั้งใจ

โปรตีน สารอาหารหลักสำหรับการสร้างกล้ามเนื้อผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุมีความต้องการโปรตีนที่แตกต่างจากคนวัยกลางคนอย่างชัดเจน

• ผู้สูงอายุทั่วไป: 1-1.2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน

• ผู้สูงอายุกระฉับกระเฉง หรือมีโรคประจำตัว: มากกว่า 1.2 กรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน

แหล่งโปรตีนคุณภาพสำหรับผู้สูงอายุมาจากอะไรบ้าง

1. ไข่

• ให้โปรตีน 6 กรัมต่อฟอง

• มีธาตุเหล็กและวิตามินจำเป็น

• ผู้สูงอายุทั่วไปสามารถทานได้วันละ 1 ฟอง

2. เนื้อปลา

• แหล่งโปรตีนชั้นเยี่ยม

• เนื้อนุ่ม เคี้ยวง่าย

• ไขมันต่ำ มีไขมันดีจากปลาทะเล

3. เนื้อสัตว์อื่น ๆ

• ไก่ หมู เนื้อวัว ปริมาณ 2 ช้อนโต๊ะ ให้โปรตีนประมาณ 7 กรัม

• เลือกส่วนที่ไม่ติดมัน

4. นมและผลิตภัณฑ์นม

• ผู้สูงอายุควรดื่มนมพร่องมันเนยวันละ 1-2 แก้ว

• เป็นแหล่งแคลเซียมและโปรตีนที่ดี

ความต้องการพลังงานและสารอาหารสำคัญ

การคำนวณพลังงานที่เหมาะสม

ผู้สูงอายุมีความต้องการพลังงานอยู่ที่ 30 กิโลแคลอรีต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัมต่อวัน

ตัวอย่าง: ผู้ที่มีน้ำหนัก 50 กิโลกรัม ต้องการพลังงาน 1,500 กิโลแคลอรีต่อวัน

การได้รับพลังงานเพียงพอจะช่วยให้โปรตีนถูกนำไปใช้ในการสร้างกล้ามเนื้อแทนที่จะใช้เป็นแหล่งพลังงาน

 

วิตามินและแร่ธาตุที่ขาดไม่ได้

วิตามินดีและแคลเซียม

• วิตามินดี: ช่วยในการดูดซึมแคลเซียมและการทำงานของกล้ามเนื้อ

• แคลเซียม: ผู้สูงอายุต้องการอย่างน้อยวันละ 1,000 มิลลิกรัม

• แหล่งที่ดี: นม ผลิตภัณฑ์จากนม ปลาตัวเล็ก ผักใบเขียว

วิตามินบี 12

• ช่วยสร้างเซลล์เม็ดเลือดแดง

• บำรุงและซ่อมแซมกล้ามเนื้อ

• ช่วยในการสังเคราะห์โปรตีน

• แหล่งที่ดี: หอยลาย ตับ ปลาทูน่า ปลาแซลมอน โยเกิร์ต

แมกนีเซียม

• สำคัญในการทำงานของกล้ามเนื้อและระบบประสาท

• ช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อ

• ป้องกันการหดเกร็งและอาการตะคริว

สารอาหารพิเศษเพื่อเสริมสร้างกล้ามเนื้อ

เวย์โปรตีน - โปรตีนที่ดูดซึมได้ดีที่สุด

เวย์โปรตีนมีข้อดีหลายประการสำหรับผู้สูงอายุ:

• ย่อยง่าย ท้องไม่อืด

• ช่วยสร้างกล้ามเนื้อได้ดี

• มีส่วนช่วยในการต้านอนุมูลอิสระ

• ช่วยในการควบคุมน้ำตาลในเลือด

HMB (β-Hydroxy β-Methylbutyrate)

• สารอาหารที่พบได้ในกล้ามเนื้อ

• มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างและชะลอการสลายของมวลกล้ามเนื้อ

• การศึกษาพบว่าช่วยให้กล้ามเนื้อแข็งแรงและเพิ่มมวลน้ำหนักตัวที่ไม่รวมไขมัน

ลิวซีน (Leucine)

• กรดอะมิโนที่สำคัญต่อการสังเคราะห์โปรตีนของกล้ามเนื้อ

• ผู้สูงวัยต้องการลิวซีนมากกว่าคนหนุ่มสาวถึง 2 เท่า

• กระตุ้นการสร้างกล้ามเนื้ออย่างมีประสิทธิภาพ

หลักการเลือกอาหาร 5 หมู่

สัดส่วนอาหารในแต่ละมื้อ

• ผักและผลไม้: ครึ่งหนึ่งของจาน

• ข้าวหรือแป้ง: 1/4 ของจาน

• เนื้อสัตว์ ไข่ ถั่ว: 1/4 ของจาน

• นม: วันละ 1-2 แก้ว

• น้ำ: วันละ 8 แก้ว

การปรับอาหารตามโรคประจำตัว

สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน

• เลือกคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน: ข้าวกล้อง ขนมปังโฮลวีต

• หลีกเลี่ยงอาหารหวาน: ขนมหวาน น้ำตาล ผลไม้หวานจัด

• รับประทานเป็นเวลา: แบ่งเป็น 3 มื้อหลัก และ 2-3 มื้อย่อย

• ควบคุมปริมาณ: ใช้ระบบแลกเปลี่ยนอาหาร

สำหรับผู้มีความดันโลหิตสูง

• ลดโซเดียม: หลีกเลี่ยงอาหารเค็ม อาหารดอง

• เพิ่มโพแทสเซียม: กล้วย มะละกอ ผักใบเขียว

• จำกัดไขมันอิ่มตัว: เลือกเนื้อไม่ติดมัน

สำหรับผู้มีปัญหาการเคี้ยวกลืน

• อาหารเนื้อนุ่ม: ปลานึ่ง ไข่ตุ๋น เต้าหู้

• อาหารบด: ข้าวต้ม โจ๊ก อาหารปั่น

• หลีกเลี่ยง: อาหารแข็ง เหนียว มีเมล็ด

การออกกำลังกายประกอบโภชนาการ

การออกกำลังกายแบบผสมผสาน

การออกกำลังกายเพื่อเพิ่มมวลกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุควรประกอบด้วย:

• การออกกำลังกายเพื่อฝึกการเดินและการทรงตัว

• การออกกำลังกายเพื่อฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ

• การออกกำลังกายเพื่อฝึกการเคลื่อนไหวใน 3 ระนาบ

ท่าออกกำลังกายง่ายที่บ้าน

การยกตัว (Modified Push-up)

• ช่วยสร้างกล้ามเนื้อแขนและอก

• ป้องกันการพลัดตกหกล้ม

• เสริมสร้างกระดูกและกล้ามเนื้อ

การนั่งยืน (Modified Squat)

• ช่วยสร้างกล้ามเนื้อขา ท้อง และแกนกลางลำตัว

• ทำได้ง่าย ใช้อุปกรณ์เล็กน้อย

• ป้องกันการพลัดตกหกล้ม

อาหารเสริมและผลิตภัณฑ์เฉพาะ

อาหารทางการแพทย์

สำหรับผู้สูงอายุที่มีปัญหาเฉพาะ เช่น เคี้ยวกลืนลำบาก หรือเสี่ยงขาดสารอาหาร อาหารทางการแพทย์ (Medical Nutrition) เป็นทางเลือกที่ดี

นมโปรตีนสำหรับผู้สูงอายุ

สำหรับผู้สูงอายุที่เบื่ออาหารหรือทานไม่หลากหลาย สามารถเลือกนมโปรตีนสูงแบบชง ซึ่ง:

• ทานง่าย รสชาติอร่อย

• ช่วยให้ได้รับโปรตีนครบถ้วน

• เสริมวิตามินและแร่ธาตุจำเป็น

ข้อควรระวังและคำแนะนำพิเศษ

สำหรับผู้ที่มีโรคประจำตัว

• ผู้สูงอายุที่มีโรคไตเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับปริมาณโปรตีน

• ผู้ที่มีไขมันในเลือดสูงควรจำกัดไข่แดงไม่เกินสัปดาห์ละ 3 ฟอง

การเลือกแหล่งโปรตีน

• เลือกรับประทานโปรตีนจากหลากหลายแหล่งสลับกัน

• รวมทั้งจากพืชและสัตว์ เพื่อให้ได้กรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน

• โปรตีนจากพืชอาจเหมาะกับผู้สูงอayุมากกว่าเพราะดูดซึมง่าย

การกระจายโปรตีนตลอดวัน

ผู้สูงอายุหลายคนได้รับโปรตีนเพียง 7-10 กรัมต่อมื้อเท่านั้น ซึ่งไม่เพียงพอ การกระจายโปรตีนให้ทั่วถึงในทุกมื้อจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการสร้างกล้ามเนื้อ

ผลประโยชน์ระยะยาวของโภชนาการที่เหมาะสม

การรับประทานอาหารที่เหมาะสมสำหรับการสร้างกล้ามเนื้อในผู้สูงอายุจะนำไปสู่:

• ลดความเสี่ยงของการพลัดตกหกล้ม

• รักษามวลกล้ามเนื้อให้แข็งแรง

• ป้องกันภาวะกล้ามเนื้อลีบ

• เสริมสร้างความแข็งแรงให้กระดูก

• ช่วยให้การฟื้นตัวจากการเจ็บป่วยเร็วขึ้น

การติดตามและประเมินผล

สังเกตอาการสำคัญ

• น้ำหนักตัว: ควบคุมไม่ให้ลดลงหรือเพิ่มขึ้นมากเกินไป

• พลังงาน: สังเกตความกระปรี้กระเปร่า

• การขับถ่าย: ระบบย่อยอาหารทำงานปกติ

• สภาพผิวหนัง: ไม่แห้ง มีความชุ่มชื้น

การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ

สำหรับผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัวหรือมีปัญหาสุขภาพเฉพาะ ควรปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการเพื่อวางแผนอาหารที่เหมาะสม

การดูแลโภชนาการผู้สูงอายุอย่างครบถ้วน

การดูแลโภชนาการที่เหมาะสมร่วมกับการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีกว่าและสามารถใช้ชีวิตได้อย่างอิสระยาวนานขึ้น

แผนโภชนาการที่ดีสำหรับผู้สูงอายุต้องมีความยืดหยุ่น ปรับเปลี่ยนได้ตามสภาพของแต่ละคน และเน้นการให้อาหารที่มีคุณภาพสูง เพื่อรองรับการเปลี่ยนแปลงของร่างกายในวัยสูงอายุ

ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ (ไม่มีค่าใช้จ่าย)

สาขาลาดพร้าว 71

โทร: 091-803-3071

สาขาสุขุมวิท 107

โทร: 065-909-2599

สาขาพัทยา

โทร: 082-213-9976

สาขาราชพฤกษ์

โทร: 065-384-5494

บทความ วีดีโอ สาระความรู้ การดูแลสุขภาพ อื่นๆ

KIN Rehab