KIN

คุณเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมหรือไม่? มาดูกัน

คู่มือเข้าใจ–ดูแล–ฟื้นฟู “Personalized Rehab” ฉบับครบถ้วน

 “ขึ้นลงบันไดทีไร เข่าดังก๊อบแก๊บแถมปวดทุกครั้ง” — ประโยคคุ้นหูของคนวัยทำงานจนถึงวัยเกษียณที่น้ำหนักเริ่มขึ้น ใช้ชีวิตเร่งรีบ และละเลยการออกกำลัง หากคุณกำลังกังวลว่าเสียงหรืออาการเหล่านี้คือสัญญาณ “โรคข้อเข่าเสื่อม” บทความนี้จะพาคุณมารู้จักต้นตอ อาการเตือน วิธีรักษา และทางออกใหม่อย่าง Personalized Rehab ซึ่งออกแบบเฉพาะคุณโดยทีมแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู นักกายภาพบำบัด และนักวิทยาศาสตร์การกีฬา

 

โรคข้อเข่าเสื่อมคืออะไร

โรคข้อเข่าเสื่อม (Knee Osteoarthritis) เกิดจากกระดูกอ่อนผิวข้อสึกกร่อนจนผิวกระดูกเสียดสีกัน ผู้ป่วยจึงรู้สึกปวด ฝืด งอ-เหยียดลำบาก โดยจะเด่นชัดเมื่อขึ้น-ลงบันได นั่งยอง หรือใช้เข่าหนัก ๆ

 

ทำไมจึงเป็นง่ายขึ้นเมื่ออายุมาก

ปัจจัยสำคัญได้แก่

• อายุ ≥ 40 ปี
• น้ำหนักตัวมาก
• นั่งยอง พับเพียบ คุกเข่าเป็นประจำ
• เคยบาดเจ็บเข่า หรือมีกล้ามเนื้อต้นขาอ่อนแรง

พฤติกรรมเหล่านี้เพิ่ม “แรงกดซ้ำ” ให้ผิวข้อจนเร่งการเสื่อมเร็วกว่าปกติ

สัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม

• ปวดเข่าซ้ำ ๆ ดีขึ้นเมื่อพัก
• ข้อฝืดเช้า ๆ หรือหลังหยุดนิ่งนาน
• มีเสียงกรอบแกรบพร้อมปวด บวม หรือกดเจ็บ
• งอ-เหยียดไม่สุด หรือขาผิดรูป

หากมีหลายข้อร่วมกัน ควรพบแพทย์ตรวจและเอกซเรย์เพื่อแยกโรคอื่นที่อาจซ่อนอยู่

 

รักษาครบวงจร — ไม่ใช่แค่กินยา

1. ยาแก้ปวด-ต้านอักเสบ ใช้เฉพาะช่วงอาการกำเริบ ตามแพทย์สั่งเท่านั้น
2. ประคบเย็น-ร้อนและพักข้อ ช่วยลดบวม-คลายกล้ามเนื้อ
3. กายภาพบำบัด เสริมกำลังกล้ามเนื้อรอบเข่าลดแรงกดข้อ ควรทำภายใต้การดูแลมืออาชีพ
4. เครื่องมือทางกายภาพ–การฉีดยาข้อ–การผ่าตัด พิจารณาเมื่ออาการรุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อวิธีพื้นฐาน

แนวคิดสำคัญคือ “ปรับพฤติกรรมใช้ข้อ” ควบคู่การรักษา จึงให้ผลยั่งยืนกว่าใช้ยาอย่างเดียว

Personalized Rehab — ฟื้นฟูเฉพาะคุณ

โปรแกรมนี้เริ่มจาก Assessment ตรวจแรงกล้ามเนื้อ ช่วงเคลื่อนไหว และวิเคราะห์การเดิน 3-D เพื่อหาจุดอ่อนเฉพาะบุคคล แล้วออกแบบ Exercise แรงกระแทกต่ำ เช่น Straight-Leg Raise, Mini-Squat ใช้จักรยานอยู่กับที่ หรือเดินในน้ำ ปรับระดับตามสมรรถภาพจริง เสริมด้วย Behavior Coaching & Tracking สอนท่าทางถนอมข้อ บันทึก pain score-activity score ผ่านแอป และติดตามผลทุก 4-6 สัปดาห์

แนวทางนี้ช่วยให้กล้ามเนื้อ Quadriceps-Hamstring รับน้ำหนักแทนข้อ ลดปวด และชะลอการเสื่อมได้จริง โดยงานวิจัยหลายชิ้นชี้ว่าการเพิ่มกำลังกล้ามเนื้อพร้อมลดน้ำหนักแม้เพียง 5-10 % สามารถลดแรงกดข้อเข่าได้อย่างมีนัยสำคัญ

 

เคล็ดลับดูแลเข่าไม่ให้กำเริบ

• หลีกเลี่ยงนั่งยอง พับเพียบ หรือขึ้น-ลงบันไดบ่อย ๆ
  • แบ่งงานบ้าน-งานสวนเป็นช่วงสั้น ลดการใช้เข่าต่อเนื่อง
  • ใส่รองเท้าพื้นนุ่ม มีแรงซับดี
  • ควบคุมน้ำหนัก และออกกำลังแบบ Low-Impact อย่างสม่ำเสมอ
  • ตรวจสุขภาพข้อเข่ากับแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟูปีละครั้ง

ข้อเข่าเสื่อมไม่ใช่ “สัญญาแก่” ที่ต้องทนเจ็บไปตลอด หากรู้ทันสัญญาณ เข้าโปรแกรม Personalized Rehab ที่ประเมินถึงรากและฟื้นฟูตรงจุด ร่วมกับการดูแลตนเองอย่างต่อเนื่อง คุณก็กลับมานั่ง-เดิน-ออกกำลังได้อย่างมั่นใจอีกครั้ง